Grafimedia in Cijfers 2018 – nuances door Jos Teunen

BRANCHE - De verwachtingen dat het algemene economische herstel van onze economie ook zijn vruchten zou afwerpen in de grafische is gemiddeld gezien niet uitgekomen. Dat zegt onderzoeker Jos Teunen na het verschijnen van de nieuwste editie van grafimedia in cijfers van het A&O Fonds Grafimediabranche.

• Leestijd ca. 3 minuten

Teunen benadrukt dat er wel degelijk segmenten zijn, waarin het juist bovengemiddeld beter gaat. Maar daartegenover staat dat alle gevestigde media (dus ook radio en televisie) last hebben van alternatieve online media kanalen, op welk gebied dan ook. Dat boeken en verpakkingen en een aantal specifieke groot formaat segmenten het goed doen, doet niets af aan het gemiddeld toch nog steeds wat sombere beeld. Teunen ziet ook voor 2018 nog geen direct gemiddeld herstel. 'Het decennia lang bestaande patroon dat de branche enige maanden later dan de rest van 's lands economie een opleving ziet, bestaat dus gewoon niet meer.'

Het volledige rapport is als PDF te downloaden.

CBS cijfers

Zijn de CBS cijfers een juiste afspiegeling van de gehele branche ten opzichte van hetgeen KVGO in Nederland en Intergraf in Europa zegt? 

Teunen: 'Het KVGO doet al jaren zelfstandig geen eigen economisch onderzoek meer alleen onder de ledenbedrijven. GOC voert in opdracht van het A&O Fonds Grafimediabranche onderzoek uit naar de ontwikkelingen in de bedrijfstak. Daarnaast worden de cijfers gebaseerd op CBS, UWV en grafische bedrijfsfonden. Deze cijfers geven een beeld van de gehele branche zoals deze is ingedeeld onder de SBI-code 18, die staat voor de grafische industrie.'

Ook bij het CBS wordt het steeds moeilijker de bedrijfstak goed te segmenteren

'De branchevervaging maakt het wel lastiger om een goed beeld te schetsen maar de omzetcijfers worden door het CBS rechtstreeks overgenomen van de belastingdienst en zijn dus nog nooit zo betrouwbaar geweest.  

Prepress

Het is toch opvallend dat volgens de CBS gegevens nog sprake is van maar liefst 480 prepress/premedia bedrijven. Teunen: 'Dat getal moet je echt nuanceren, maar weerspiegelt wel een belangrijke verschuiving. 340 van de 480 zijn zzp’ers. De groei in het aantal zzp’ers tijdens de afgelopen economische crisisjaren werd voor een belangrijk deel ook veroorzaakt door ontslagen werknemers die zich als zelfstandig beroepsbeoefenaar bij de KvK onder prepress-activiteiten lieten inschrijven. In hoeverre hier ook een substantiële grafische economische omzet mee wordt behaald mag betwijfeld worden. Het betekent zeker niet een sterke groei van de prepress-omzet in de afgelopen jaren.'

Vergrijzing, kennis, kunde en opleidingen

Het is niet de eerste keer dat de branche grote problemen signaleert in de kwalitatieve capaciteit van werknemers in de branche. Hoe kijk jij daar tegenaan? Teunen: 'De vergrijzing, reorganisaties en faillisementen hebben al meteen een grote invloed binnen de bedrijfstak zelf. Tegelijkertijd zie je dat het hele MBO landschap overal en alles mag aanbieden. Enerzijds een overkill in het aanbod, maar juist op het gebied waar het wel omgaat, enorme tekorten. Onlangs werd het advies gegevens om DTP als MBO opleiding te schrappen. Wat is de exacte definitie van DTP bij reguliere MBO opleidingen (ROC's)? En dat terwijl er aan goed geschoolde prepress mensen juist wel behoefte is, net als aan drukkers. Kijk maar naar de opgetekende cijfers. Dit wordt echt een probleem.'

De van oorsprong puur grafische mbo vakscholen doceren nog slechts mondjesmaat in traditionele grafische vakken

Leren van online bedrijven

Kunnen we nog wat leren van de online bedrijven die al dan niet KVGO lid zijn en/of binnen CBS code 18 vallen? Teunen: 'Ja, daar is nog wel wat van te leren. Als je je bedenkt dat binnen een recent gedaan onderzoek binnen 600 bedrijven 80% zegt 'iets van digitaal printen' in huis te hebben, dan vraag je je toch echt af, of alle mogelijkheden worden benut. Je zou dan verwachten dat er voldoende potentie is voor groei, dus niet alleen bij de niet-KVGO online bedrijven, maar juist ook daarbinnen. Uit ons totale plaatje blijkt dat dus niet echt. En ja, we kunnen van alles noemen op het gebied van print-on-demand, textiel, behang, misschien printed electronics en noem maar op. Maar we zien daar nog onvoldoende resultaten die het gemiddelde beeld positiever zou kunnen maken.'