Je AI collega is iemand om rekening mee te houden

KUNSTMATIGE INTELLIGENTIE - De toekomst van werk is aan het veranderen. Niet alleen voor jezelf, maar ook in verhouding tot anderen en niet in de laatste plaats ook ten opzichte van de verhoudingen tussen werkgevers en werknemers. Hoe ziet dat toekomstbeeld eruit?

• Leestijd ca. 5 minuten

Voorspellingen op dit gebied rollen over elkaar heen. Het is nauwelijks te bevatten wat AI gaat betekenen als er op korte termijn sprake zal zijn van 'volwaardige AI collega's', die vele routinematige taken uit handen kunnen nemen.

Als je je dan gaat bedenken dat de 'echte mens' uiteindelijk minder gaat werken, maar wel de welvaart wil behouden, hoe gaat zich dat dan verhouden tot bijvoorbeeld de productiviteit van bedrijven? Kan die omhoog en moet dat dan ook om al die mensen die niet (meer) werken wel te kunnen betalen? Economen buigen zich over dit soort vraagstukken. Afwachten om het grote plaatje te kinnen overzien, is echter geen optie.

De productiviteitsmachine hapert in vele sectoren al enige tijd, groei beperkt zich tot tienden van procenten.

Arbeid inzetten waar de mens de grootste toegevoegde waarde levert

We automatiseren al heel wat decennia. Binnen de branche praten we al heel lang over de zogenaamde 'digitale transformatie'. Tegelijkertijd worden ondernemers geconfronteerd met talloze stukjes wet- en regelgeving, waardoor echte innovaties in feite uitblijven, terwijl de maatschappij in hoog tempo vergrijst. Den Haag en vooral Brussel lopen op veel onderwerpen achter de feiten aan, terwijl AI niet 'stil zit' en zonder al teveel belemmeringen het speelveld ingrijpend verandert.

Bedrijven schreeuwen om meer vrijheid van handelen, minder beperkingen door regels en meer tijd voor echte innovaties die tijdig kunnen inspelen op de komende AI collega's.

AI kan straks wat iedereen nu op kantoor doet

'Werk thuis', was ten tijde van de corona pandemie het 'wondermiddel' om mensen elkaar zo min mogelijk onderling te besmetten. De AI collega kan nu al talloze taken op zich nemen, waardoor thuis zelf achter de computer zitten voor velen geen optie meer zal zijn. Je wordt hooguit de 'chef van je AI collega' die al het werk doet. Zelf doe je dan steeds minder. Wat betekent dat dan voor je dagelijkse invulling? Als je zelf niet echt goed bent in iets, dan is er echt een uitdaging. En dat gaat voor velen gelden. Er is wereldwijd al zoveel kennis en kunde in systemen verknoopt, dat je als mens je best moet doen om je te kunnen onderscheiden. Doe je dan dan nog wel thuis?

AI migreert van co-pilot (toevallig de naam van Microsoft's AI gereedschap) naar auto-pilot, waarin taken autonoom worden verwerkt en uitgevoerd.

Daar waar we nu nog een lachend oordeel kunnen hebben over antwoorden die door ChatGPT worden gegeven, weten we nu al dat we op korte termijn steeds minder vaak lacherig zullen doen. AI is echt geen leuk experimentje meer, het is er, het werkt en wordt steeds beter.

Het zet zovele businessmodellen op z'n kop

We leven momenteel in een wereld waarin we ons zorgen maken over de vrede in de wereld, Oekraïne en het Midden-Oosten vormen de grote brandhaarden. Daarbij komt ook nog de grilligheid van de onvoorspelbare Amerikaanse president Donald Trump, die de wereldeconomie op z'n kop zet. Intussen denderen de AI ontwikkelingen door.

Businessmodellen dienen zich in hoog tempo meer te richten op toename van de productiviteit, willen we als wereldbevolking in deze dynamiek 'gewoon kunnen overleven'.

Vanuit een positieve gedachte zou je ook kunnen stellen dat er door AI juist meer werk bijkomt. Wanneer kennis, kunde en methoden toegankelijker worden, ga je er meer gebruik van maken en neemt de productiviteit juist toe. Dat zagen en zien we binnen de printmedia branche ook. Minder bedrijven, minder mensen, maar wel hogere productiviteit per eenheid. Als mensen zelf in die ontwikkelingen dan 'minder nodig' zouden zijn, hoe kunnen werkgevers dan inspelen op de slimmere inzet van mensen naast de AI collega's die veel procedurele taken uitvoeren?

Mensen inzetten voor de ontwikkeling van nieuwe producten of diensten of klantsegmenten in plaats van de inzet voor productie.

De mens is buigzaam en zal uiteindelijk zichzelf aanpassen

Protesten uit het verleden hebben altijd laten zien dat de mens aan het kortste eind trekt zodra innovaties een 'bedrijfstak veroveren'. Blik maar eens goed terug naar de printmedia branche. het tempo van vele innovaties lag decennia lang misschien niet zo hoog, maar de disruptie van 'al hetgeen de mens deed' is onomkeerbaar gebleken.

Snelheid is anno 2025 het grote verschil. Een paar jaar geleden wist niemand ook maar iets van AI. ChatGPT heeft de ogen geopend. Het ogenschijnlijk 'grappige tooltje' vormde de basis van talloze ontwikkelingen, waarmee we nu al dagelijks werken. En dat zal alleen nog maar toenemen.

Je moet dus zelf nog creatiever, beter en productiever worden in het gebruik van AI, net alleen ChatGPT, maar binnen een duizelingwekkende hoeveelheid gereedschappen.

Als je deze ontwikkelingen als werkgever niet serieus neemt , dan rennen je medewerkers stuk voor stuk weg om elders wel in die dynamiek te kunnen overleven. De oerbehoefte van mensen. Terug naar het pre-AI tijdperk is geen optie meer.

Werkgeluk, we willen dat ons werk ertoe doet

Sociale isolatie is 'killing', we willen meetellen, hoe dan ook. Automatisering kenmerkte zich vooral door het 'overnemen' van werk op laag- of middelbaar niveau. AI raakt ook de hoger opgeleide mens. Kenniswerk is nu al niet meer het domein van alleen hoog- en universitair geschoolden, het wordt ook het werkterrein van AI en zal dat in toenemende mate beter gaan doen dan de mens.

Het is een sneeuwbaleffect: daar waar Ai zich nu nog wel eens vergist, zal de mens er zelf voor zorgen dat de lerende AI databases in hoog tempo wereldwijd verbeteren.

Ben je echter hoog opgeleid, dan is AI je collega om zelf nog beter te kunnen worden. Heb je minder vaardigheden, dan ben je minder in staat de juiste match te vinden met je AI collega die zich verder van je verwijdert. Dat kan het werkgeluk wel degelijk negatief beïvloeden.

Onderwijs moet dus op alle niveaus in hoog tempo gaan inspelen op een sterk veranderende maatschappij, waarvan we nu alleen nog maar de contouren kunnen zien. We moeten 'leren' volledig opnieuw uitvinden. Investeren in een 'leven lang leren' gaat naar een nieuwe fase in ons dagelijks bestaan.

De geschiedenis herhaalt zich, daar kunnen we van leren. Tientallen procenten van banen die we nu kennen, bestonden decennia geleden nog niet en dat zal in hoog tempo doorgaans voor de komende jaren.

Blijf dus nieuwsgierig, leergierig om relevant te blijven. Dan is de kans aanwezig dat werkgeluk kan blijven voortbestaan binnen een nieuwe menselijke waardigheid. Stap dus allemaal uit je isolement en werk samen om de nieuwe match met je nieuwe AI collega's te vinden.