Prinsjesdag 2025: matige ondernemersperspectieven

OPINIE - Net zoals in 2023 verkeert ook nu het kabinet in een demissionaire status. De laatste Tweede Kamerverkiezing vond plaats op 22 november 2023. De komende verkiezingen staan gepland voor komende maand op 29 oktober. De troonrede was kort en voorzien van een hele reeks 'waarschuwingen' op diverse niveaus gericht aan politiek en samenleving.

• Leestijd: ca. 4 minuten

Tal van 'hete hangijzers', zowel in ons land, in Europa, maar ook daarbuiten speelden een rol in de relatief korte troonrede van de Koning. Het kabinet Schoof, zoals we dat kenden en nu nog in zeer kleine samenstelling kennen, zal de geschiedenisboekjes ingaan als 'een mislukt project' om de regeringsvorm nieuw keven in te blazen, zoals dat werd geprobeerd door PVV, VVD, NSC en BBB. De formatie koste maar liefst 223 dagen. De uitdaging dit 'record' te verkorten zal na 29 oktober een uitdaging zijn.

De integrale optekening van Prinsjesdag en de Troonrede (Telegraaf)

Ondernemersklimaat

VNO-NCW en MKB Nederland roepen op om de economie weer op '1' te zetten. Het lijkt erop dat de VVD haar pijlen in haar nieuwste verkiezingscampagne ombuigt van migratie naar economie. Een 'prooi' die volgens de cijfers 'makkelijk haalbaar' is. Door de loongroei van het afgelopen en huidige jaar, zal de economie dit jaar 1,6% toenemen en volgend jaar is de groei becijferd op 1,4%. Het koopkracht plaatje voor de 'gewone mens' lijkt daardoor gunstig uit te vallen, alhoewel diverse overheidskosten fors zullen toenemen en het netto effect van koopkracht verbetering verwaarloosbaar maken.

Investeringsklimaat

Ondanks macro-economische wind mee, blijkt dat ondernemingen terughoudend zijn met het doen van investeringen. Uit de Prinsjesdag Peiling (PDF) van 2025 blijkt dat maar liefst 90% van de ondernemers ontevreden is over de stabiliteit en betrouwbaarheid van ons overheidssysteem. De politiek wordt als te 'wispelturig' bestempeld. Onderwerpen als milieu (stikstofcrisis), energie transitie (ook de huidige energiekosten) zijn maar een paar voorbeelden van flinke onzekerheden in eigen land.
Daarbij opgeteld de geopolitieke situaties in de wereld, maken het totale 'vertrouwensplaatje' bij ondernemers, maar ook burgers, vrij somber. Niet in de laatste plaats spelen ook het gedraag van de Amerikaanse president Trump een flink onzekere rol in het macro-economische totaalbeeld.

Ingrid Thijssen (voorzitter VNO-NCW) en Jacco Vonhof (voorzitter MKB-Nederland) zeggen oander andere: "Met de structurele problemen trekken we het tapijt onder onze welvaart vandaan. ‘Vonhof: ‘Alle stoplichten staan op rood.’ En het is volkomen onnodig, stellen beide voorzitters. ‘Nederland heeft alles in huis om innovatief, creatief en welvarend te blijven. Zet de economie weer op 1."

Miljoenennota

VNO-NCW maakte een samenvatting met 8 grote aandachtspunten vanuit de miljoenennota, die direct de belangen raken van verschillende ondernemerssectoren in ons land. Die miljoenennota is overigens met grote 'toleranties' omgeven, omdat de huidige status van dit kabinet niet verder rijkt dan de korte polsstok die de politiek in handen heeft, naar woorden binnen de Troonrede van de Koning.

VVD minister Eelco Heinen (VVD) is niet bang dat 'zijn' miljoenennota na de verkiezing ingrijpend zal worden gewijzigd. Maar echt onderbouwen doet hij dat niet: "Het is aan de Kamer, daar ligt het budgetrecht." En die Kamer zal zeker na de verkiezingen van oktober flink worden 'verbouwd'.

Dat gebeurde overigens wel toen het kabinet Schoof van start ging. De lastenverzwaringen van het laatste kabinet Rutte werden door het kabinet Schoof teruggedraaid.

FNV eist 6% loonsverhoging

FNV liet op Prinsjesdag weten in de nieuwe ronde cao onderhandeling 'te gaan' voor 6% loonsverhoging. Nuances werden daarbij niet genoemd. CNV zette in op een iets lager percentage van 5%, en zegde toe dat per branche/bedrijfstak te bekijken wat haalbaar is.
FNV interim cao-coördinator Jacqie van Stigt zei dat de prijzen nog altijd stijgen door de inflatie en de arbeidsmarkt krap is: "Het wordt tijd dat mensen er echt op vooruit gaan."

Is de macht van de arbeidsmarkt aan de werknemers? Wel volgens Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt van Tilburg University

Over het bedrijfsleven uit de Troonrede

De Koning in de Troonrede over het bedrijfsleven: "Zorgelijk is dat steeds meer ondernemers negatief zijn over het Nederlandse investeringsklimaat. Dat geluid klinkt zowel in het midden- en kleinbedrijf als vanuit grote ondernemingen en moet worden gehoord. Als bedrijven minder investeren, of zelfs overwegen Nederland te verlaten, dan tast dat uiteindelijk het verdienvermogen van ons land aan."

Uit de Troonrede: "De regeling voor lagere energiekosten voor de industrie wordt verlengd."

Traditionele partijen staan klaar om de puinhopen op te ruimen

In het FD van vandaag, Sweder van Wijnbergen (econoom en 'excellente lastpak', (74)): "De VVD ministers zijn niet heel stom, de rest is volslagen idioot."

GroenLinks-PvdA, CDA, D66 en ook VVD staan klaar om de puinhopen van de huidige kabinetssamenstelling op te gaan ruimen. De VVD staat echter slecht in de peilingen, zodat 'terug' naar de meer traditionele compromis modellen met een soort 'midden' niet meteen voor de hand liggen. De opmars van met name GroenLinks-PvdA en CDA, laten zien dat er een neiging is toch te gaan kiezen voor een meer linker flank van het politieke spectrum.
Toch is het zeker niet uitgesloten dat de PVV aanhang groot blijft en daarmee de invloed van rechts flink zal zijn. Na de komende verkiezingen zal de onrust niet meteen zijn weggenomen en zullen de zekerheden voor bedrijfsleven en burgers niet zomaar ten positieve keren. We leven in deze huidige tijd met teveel (inter)nationale onzekerheden.