A&O fondsgrafimediabranche: voorspelling 2025-2

BRANCHE - Gisteren stonden in deel 1 de onderwerpen 'Algemene economische klimaat', 'Orderomvang', 'Omzetwaarde' en 'Uitbesteed werk centraal. In deel 2 aandacht voor 'Kostenontwikkeling en toegevoegde waarde', 'Investeringen', 'Financiële armslag' en 'Personele omvang' omvang centraal. De kwartaal prognoses voor het lopende kwartaal.

• Leestijd ca. 5 minuten, lees ook deel 1
• Dit artikel is gemaakt door de redactie van printmedianieuws in opdracht van A&O fondsgrafimediabranche

Kostenontwikkeling en toegevoegde waarde

De printmediabranche kent geen stabiel gemiddelde voor wat betreft omzetcijfers, daar zijn de marktsegmenten te uiteenlopend voor, mede onder invloed van seizoenspatronen. Wel is bekend dat het laatste kwartaal doorgaans pieken laat zien, terwijl het eerste kwartaal zich vaak kenmerkt door een 'trage start'.
Dat geldt in minder mate van cyclische bedrijven zoals kranten- en tijdschriftendrukkerijen en ook wel voor het labels- en verpakkingen segment.
Dat betekent dan ook dat de grilligheid terug te zien is in de toegevoegde waarde, bij (in zijn algemeenheid) gelijkblijvende kosten. De totale omzetwaarde binnen de branche laat volgens het CBS een afnemende trend zien ten opzichte van 2024. De ondernemers zelf zijn voor het komend kwartaal positiever.

Omzet, kosten en toegevoegde waarde in relatie tot de bezettingsgraad: De gemiddelde productie bezettingsgraad schommelt al jaren rondom de 75%, 25% lijkt dus gemiddeld onbenut te blijven, terwijl een aantal kosten binnen die onderbenutting wel 'gewoon' blijven bestaan. De overgrote meerderheid vindt de eigen bezettingsgraad normaal.

Omzet, toegevoegde waarde, kostenontwikkelingen en uiteindelijk winst bewegen zich dynamisch aan de hand van diverse ontwikkelingen. De omzet kan toenemen door het doorberekenen van hogere kosten, terwijl de toegevoegde waarde procentueel gelijk blijft en dus ook de winst niet toeneemt.

Het tweede kwartaal lijkt voor wat betreft de toegevoegde waarde zich positief te ontwikkelingen. Maar liefst 25% ziet de afname van het eerste kwartaal 'verdwijnen'. Alleen het tweede kwartaal van 2022 en het vierde kwartaal van 2023 lieten soortgelijke gerealiseerde cijfers zien. In alle andere kwartalen werden afnames genoteerd tussen 10% en 35%.

Het doorberekenen van hogere kosten voor energie, logistiek en basismaterialen is niet heel duidelijk terug te halen uit het patroon van toegevoegde waarde ontwikkelingen. Online print service providers doen dat 'met meer gemak' in vergelijking tot gespecialiseerde offline bedrijven waarbij de klant relaties nog afhankelijk zijn van 'menselijk communicatie'.

In de relatie tot de prognose voor de omzetwaarde (zie deel 1), zegt 70% dat de omzet stabiel blijft, maar of dat precies dezelfde bedrijven zijn die nu voorspellen dat de toegevoegde waarde gelijk blijft, is niet duidelijk. 30% zegt de omzet te zien toenemen, niemand voorspelt afname in de omzet. Qua toegevoegde waarde zijn de voorspellingen dus iets voorzichtiger.

Investeringen

Een wat minder grillig patroon is terug te vinden in het onderwerp 'Investeringen'. 2021 was een uitzonderingsjaar (de voorzichtigheid na de uitloop van de corona pandemie). 2022 was een 'inhaaljaar'. In de jaren daarna zegt gemiddeld zo een 15-22% minder te zullen investeren. Dat geldt ook voor 2025.

De trendlijn in investeringen is vanaf 2023 vrijwel stabiel

Financiële armslag

De term financiële armslag omvat binnen een gezin doorgaans wat er op een bank- en/of spaarrekening staat om buiten de reguliere kosten 'dingen' te kunnen doen. Als je 'wat over hebt' aan het einde van de maand, draagt bij aan de financiële armslag.
Binnen bedrijven is de boekhouding complexer en zijn er meerdere factoren die de financiële armslag bepalen. Maar vast staat wel dat de winstgevendheid een flinke invloed heeft op de financiële armslag.

Onder het hoofdstuk winstgevendheid is het niet zo gek dat de fluctuatie enorm is. Dit komt door verschillende sectoren elk met hun eigen periodieke ontwikkelingen in de markt. De grilligheid is dan ook niet gering.

Kijken we naar eind 2024 zei 42,5% nog dat de winstgevendheid was toegenomen en 50% zei dat deze gelijk was gebleven. De afname bleef (gelukkig) steken bij 7,5%.
In het eerste kwartaal van 2025 een geheel ander beeld: 45% sprak van verslechtering van de winstgevendheid, 55% vond dat deze gelijk was gebleven.
De verwachtingen in dit kwartaal zijn slechts 5% verslechtering (!), 25% verbetering en 70% gelijkblijvend. In de volgende kwartaal analyse zullen we zien in hoeverre dat ook daadwerkelijk gerealiseerd zal zijn.

Personele omvang

De algemene personele problematiek is een al jaren bekend fenomeen binnen de branche. Jonge instroom vanaf reguliere scholen is er amper, doordat het opleidingenaanbod meer en meer gericht is op 'sexy opleidingen' in een meer crossmediale context. Toch lijkt zich het beeld af te tekenen dat ondernemers andere problemen, zoals onvoldoende vraag zien als een groter probleem (35%). Daar staat een percentage van 37,5% tegenover dat totaal geen belemmeringen ziet. Financiële beperkingen wordt slechts genoemd door 10% van de ondernemers!

Niet alleen de personele omvang is een bekend probleem, ook de noodzakelijke competenties en de daarbij horende opleidingen. Grotere bedrijven zoeken in samenwerking met hun hard- en softwareontwikkelaars steeds vaker voor 'eigen' opleidingen, terwijl ook GOC, ondersteund door campagnes van indruk.nu (zoals de Week van de Grafimedia) een toename ziet van zij-instromers die het grafimediavak wordt bijgebracht. Vooral zeer moderne online printfabrieken trekken de aandacht van jongeren.

Zoomen we in op de personele omvang, dan ervaarde zo een 17,5% van de ondervraagden in het eerste kwartaal van dit jaar de personele omvang begin dit jaar als een probleem. Eind 2023 was dat nog 35%.

Automatisering zorgt ervoor dat veel gespecialiseerde taken, die voorheen vakkennis vereisten, wordt verlegd naar procesbeheer. Dat is vooral te zien in hoog geautomatiseerde 'print fabrieken'. Juist die procesbeheerstaken bieden kansen voor jongeren, veelal ook op HBO niveau. Het personele speelveld verandert dus flink onder diverse invloeden.

Laatste onderzoek door GOC onderzoeker Jos Teunen

GOC onderzoeker Jos Teunen was jarenlang de man achter de cijferreeksen die in opdracht van A&O fondsgrafimediabranche werden samengesteld en geïnterpreteerd. Ook tot lang na zijn formele pensioen, bleef Jos actief om de bekende boekjes samen te stellen die binnen de branche veelvuldig werden geraadpleegd.

Zijn cijfers en duidingen verwierven ook grote bekendheid bij Intergraf, de koepelorganisatie van Europese brancheorganisaties. Naast Duitsland bleek keer op keer dat de ontwikkelingen binnen de Nederlandse grafische branche zeer gedetailleerd in de publicaties van Intergraf werden opgenomen.