BRANCHE - De jaarlijkse publicatie 'Grafimedia in Cijfers' blikt terug op het afgelopen jaar. Opdrachtgever voor de jaarlijkse publicatie is A&O Fonds Grafimediabranche. GOC zorgt voor de uitvoering, waarbinnen met name Jos Teunen verantwoordelijk is voor de duiding van de cijfers. De enorme omzetdaling in 2023 verdient de nodige nuances.
• Leestijd ca. 4 minuten
• Morgen de analyse rondom de KVGO ledenbedrijven en de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt
• Download het complete rapport vanaf de website van A&O fonds grafimediabranche
(*) UPDATE 14 juni: er blijkt een hinderlijke fout in de cijfers te zijn voorgekomen in de publicatie 'Grafimedia in Cijfers 2023': De omzet is niet 20% maar 2% gedaald. Er wordt een correctie vanuit A&O Fonds Grafimediabranche verstuurd
(klik op beeld voor vergrote weergave)
Het vergt nogal wat onderzoek de cijfers van de verschillende bronnen duiding te geven voor een specifieke branche. Bronnen zijn onder andere KVGO, CBS, KvK, DUO, UWV en eigen onderzoek van GOC. Plus dat de capaciteit om het geheel samen te stellen beperkt is. Daarom verschijnt de publicatie rondom de cijfers van het afgelopen jaar binnen onze branche doorgaans halverwege het tweede kwartaal van het al lopende jaar.
Het cijfermateriaal vanuit de branche wordt vanuit Nederland ook gebruikt in de Europese publicaties van Intergraf. Daaruit blijkt dat ons land uitzonderlijk gedetailleerd publiceert over de ontwikkelingen binnen de branche.
Omzet- en kostenontwikkelingen laten instabiele branche zien
Met een omzetdaling van maar liefst 20% tot €2,78 miljard versus ruim €3,4 miljard in 2022 lijkt het afgelopen jaar de boeken in te gaan als 'rampzalig'. Dat vraagt echter om nuances. 2022 was na de corona-pandemie een bijna 'ongekend goed jaar' te noemen. 2023 kenmerkte zich door geheel andere economische parameters. Door internationale 'ontwrichtingen' stegen de prijzen voor energie, daaraan gekoppeld brandstof en ook al dan niet (in)direct ook de prijzen voor inkten, papier en andere grondstoffen. De branche verhoogde haar prijzen in 2023 echter fors minder dan in de twee jaar daarvoor.
De gemiddelde prijsindex (2015 = 100%) steeg in 2023 tot 120,6% (2022 - 113,3%). Maar de inkoopindex lag beduidend hoger voor papier/karton (156%) en inkten (117,4%). De prijsindex voor gas en elektra deden de meeste pijn met gemiddeld 235% (2022 - gem. 167%)!
De omzet per bedrijf steeg in 2023 nog nauwelijks door gestegen kosten, de 'durf' dat wel te doen bleef kennelijk beperkt tot het 'succesjaar' 2022. Toen verhoogde de gehele economie haar prijzen fors.
De omzet-index voor de branche staat (met voorlopige cijfers CBS) op slechts 79,5% (2015 = 100%, €3,47 miljard). In 2022 was dit nog 98,4%.
De omzetontwikkeling per maand liet geen schokkende bewegingen zien. April, juli en augustus scoorden wat lager dan gemiddeld, de laatste drie maanden van het jaar iets hoger dan het gemiddelde van 8,3%. De ooit gebruikelijke seizoensschommelingen vlakken langzaam maar zeker af.
Eind 2023 nam bij ongeveer 22% van de ondernemers het vertrouwen weer toe in de economie, Zo een 12% vond het economisch klimaat verslechterd. Het overgrote deel, dus 66% zegt geen verandering te merken.
Bij ca. 45% van de bedrijven steeg de omzet, bij ca. 7,5% bleef de omzet gelijk, bij 47,5% daalde de omzet. De bedrijven waar daling werd geconstateerd zorgen samen voor een daling van 20% van de gehele omzet in de branche.
Richard Leloux, directeur van het A&O Fonds Grafimediabranche in een toelichting op de publicatie: "Vorig jaar waren de omstandigheden juist pittig. De economie begon af te koelen, terwijl inkoopprijzen van onder meer inkt en energie bleven stijgen. Het lukt grafische bedrijven maar deels om die gestegen kosten door te berekenen en zelfs met stijgende prijzen daalt de omzet in de branche."
Import grafische producties blijft wonderlijk hoog ten opzichte van de totale omzet
Nederland importeerde in 2023 voor ruim €1,3 miljard aan drukwerk, de export bedroeg ruim €2 miljard. De handelsbalans is daarmee positief, maar kan significant verbeterd worden als bedrijven pro-actief de import zou gaan volgen. Welke afnemers, welke producten, welke marktsegmenten worden bediend? Welke deel van die €1,3 miljard zou in eigen land geproduceerd kunnen worden? Het grootste deel van zowel de import als de export gaat over het segment boeken, gevolgd door 'drukwerk overig'. Handelscatalogi vallen op doordat flinke import, maar nauwelijks export. Duitsland is het belangrijkste importland, België het belangrijkste exportland.
In 2010 ging het nog om ruim €890 miljoen, 13 jaar later dus €410 miljoen meer, dat is een toename van maar liefst 48%.
De omvang van het aantal bedrijven veranderde niet significant
De branche kenmerkt zich door de wijze waarop bedrijven zich inschrijven de Kamer van Koophandel Eind 2023 zou er sprake zijn van maar liefst 1635 eenmanszaken die zich hebben ingeschreven onder één van de SBI (Standaard Bedrijfsindeling) codes die gerelateerd zijn aan de algemene groep grafisch (18). Na de eenmanscategorie volgt de grootste groep bedrijven met 2-9 werknemers, dat zijn er 880, gevolgd door 215 bedrijven met een omvang tussen 10 en 49 werkzame personen. Tot slot de groep met 50-99 (20 bedrijven en daarboven, eveneens 20.
Voor wat betreft het aantal opgerichte bedrijven laat de redactie het aantal ZZP'ers buiten beschouwen. Er werden (volgens voorlopige cijfers van het CBS) 15 bedrijven opgericht, 20 fuseerden of werden overgenomen, eenzelfde aantal (35) hief zich op en er gingen 24 bedrijven failliet.
Prepress bedrijven zouden nog goed zijn voor zo een 12% van de gehele omvang van de branche. Dat klopt natuurlijk niet, veroorzaakt door oude en dus niet meer aangepaste SBI inschrijvingen
Tekort aan arbeidskrachten grootste belemmering
Het tekort aan gekwalificeerde arbeidskrachten werd vanaf eind 2021 duidelijk zichtbaar in de branche en vormt nog steeds het grootste probleem. Op de tweede plaats, maar wel van afnemend belang, staat 'onvoldoende' vraag. Dat percentage staat er al weer beter voor ten opzichte van het eerste half jaar van 2020.
Morgen een uitgebreide analyse rondom ontwikkelingen in de arbeidsmarkt binnen de branche.
Peter Luit
Peter Luit (1958) was sinds 1993 zelfstandig adviseur voor uiteenlopende printmedia vraagstukken. Samen met Erik van Erp zette hij in 2013 printmedianieuws.nl op. Met zijn crossmediale kennis beschrijft hij de balans in de uitdagingen die de verschillende mediakanalen ten opzichte van elkaar hebben.
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.